Chiều nay, từ IDECAF tôi sẽ đến một góc nhỏ trầm lắng. Ở đó, Cyclo sẽ được trình hiện. Trong cách khoảng 2 canh giờ, tôi xem liên tiếp 2 bộ phim. Một phim tài liệu Pháp ở một nơi đường hoàng. Một phim chính kịch hiện thực xã hội Việt (mà đạo diễn được Pháp đào tạo) tại một nơi chốn không danh chính.
Diễn tiến thật khiến cho tôi phải suy tưởng. Giống như là từ trên cao, đột ngột người ta rơi xuống thấp. Từ sáng chóa qua tối đen. Thoắt đây thoắt đó mà đã chuyển dời giữa hai thái cực. Tôi nghĩ trạng thái này cũng thật ứng đúng với Cyclo.
Người thanh niên lương thiện đang dãi dầu nắng gió mưu sinh. Chỉ một thoáng sau đã là tên sát nhân loang máu. Cô gái nọ trắng trong màu áo học trò. Vụt qua một ngã tư đường đã thành đĩ điếm giang hồ.
Chỉ có cướp và đĩ. Chỉ có liên tiếp những nhát dao. Cứa sâu, sâu hoắm trong lòng người thụ hưởng. Sự hoang hóa của con người được diễn bày bằng những hoạt ảnh đậm sức khêu gợi. Vết thương thành thị (Saigon thập niên nghìn chín chín mươi) vừa đau đớn vừa đẹp đẽ, vẻ đẹp của sự biến chất, của tiến trình lưu manh hóa.
Đậm và thấm là 2 tính từ gọn gẽ nhất, là dư âm sau một lần xem.
Có 3 nhân vật chính và đường đi của họ cũng là dòng chảy tư tưởng, tình cảm của tác phẩm. Xích Lô, người con trai có giọng nói đặc sệt xứ Quảng. Anh Nhà Thơ, kẻ mở lối vào địa đàng tội ác. Và Chị Gái, cô chị của Xích Lô, yêu anh Nhà Thơ bằng tình yêu trinh nguyên đầu đời.
Chị Gái với một âm sắc lạ lẫm, thứ âm sắc dễ dàng phá hủy giao cảm thính giác của người xem. Nhưng thật sự chưa có, chưa kịp có một hủy hoại nào. Cô đã mất hút trong ký ức của tôi. Tôi chỉ nhớ Nhà Thơ. Nhớ nhất. Vì quá nhiều hành động gây thương nhớ. Vì quá nhiều nội hàm trong biểu đạt. Vì sự tương đồng với Xích Lô. 2 đứa trẻ thiếu vắng một người cha, thiếu vắng một điểm tựa luân lý và tinh thần. Đứa lớn hơn đã dắt dìu đứa nhỏ hơn vào con đường tà đạo.
Xích Lô có phần bị lu mờ và át vía bởi Nhà Thơ. Nhưng Xích Lô lại có một hóa hiện gây bàng hoàng. Xích lô đã tạo ra một cơn địa chấn vô thanh, một cơn thủy triều của màu sắc. Chỉ một ánh chớp đánh bạt tất cả thống trị độc chiếm màn hình trước đó của Nhà Thơ. Đó cũng là tình tiết mang tính chất quyết định để đưa ra một lời khẳng định về vị trí anh hùng, về trái tim của tác phẩm. Không phải là Nhà Thơ mà là Xích Lô.
Nhà Thơ là Bóng Âm để tạo nên thế đối kháng hòng thử thách, hòng tiêu diệt tâm hồn thơ ngây trong Xích Lô. Nhà Thơ là tác nhân ngáng trở đồng thời dệt tạo sự chuyển hóa bản ngã của nhân vật anh hùng. Người anh hùng thường có nhiều vật dẫn hơn trên hành trình nâng cấp nhận thức. Nhà Thơ, thế lực Bóng Râm không có nhiều vật dẫn. Mà vật dẫn quan trọng nhất, “Cá Nhỏ”, "Tiểu ngư nhi", chú cá nhỏ, con cá nhỏ trong bể mà từng ngày qua đi cột nước ngắn lại, cái thân phận, cái kiếp người như con cá vùng vẫy trong dòng nước đang ngày vơi cạn, hình tượng ẩn dụ đắt giá và xuyên suốt ấy thuộc về Xích Lô. Sự thật này lại có thêm một bằng cớ xác quyết với sắc xanh, màu của đại dương, phủ giăng môi mắt trong những phút cuối cùng cận tử.
Xích Lô và Nhà Thơ tựa như 2 phiên bản của cũ và mới, của hiệu ứng trước và sau, là phóng chiếu của dáng hình tội phạm tập sự và tội phạm cấp cao. Mà nếu muốn vượt thoát khỏi những ngã đường trầm luân ấy, 2 anh em không nhà, 2 anh em không cha sẽ làm gì?
Tự phản tỉnh?
Hay tự hoại diệt?
#Nhiên
