Đảo Của Dân Ngụ Cư, một bộ phim mà tôi yêu thích, có nguồn cấp từ chất liệu văn học. Nguyên sơ của tác phẩm điện ảnh này là một truyện ngắn. Giữa văn và phim luôn có một giao tình đặc biệt. Chính vì vậy mà tôi nhất quyết có mặt tại buổi trao giải này, giải thưởng #VănHọcTuổi20. Biết đâu tôi sẽ được chứng kiến khoảnh khắc vinh quang đầu tiên của một câu chuyện mà về sau sẽ còn tái sinh trên sân khấu và rạp chiếu?
Ngồi nghe bên dưới, tôi mới hay đây là lần trao giải thứ 6. Tuổi đời của giải thưởng này nghe đâu là đã 24 năm. Hai thập niên! Con số đánh động tôi đến năm 1996. Tôi không rõ chắc về năm. Nhưng trên tay tôi ở tuổi trung học cơ sở đã từng cầm hơn 1 quyển từ cuộc thi này. Khổ sách ngày đó là khổ đứng, kích cỡ chừng A6 nằm gọn trong bàn tay. 20 năm rồi tôi mới lại chạm tay vào những trang sách của cùng 1 thương hiệu. Và trái tim không khác gì ngày xưa. Vẫn hoàn toàn trắng trong với bộ môn này! Khờ khạo và không một hiểu biết gì hơn thuở nào!
Tôi đến đúng 8 giờ như đã đọc trên thông báo. Tuy nhiên, khi đến nơi thì tôi mới hiểu khoảng 1 giờ đồng hồ đầu tiên là dành cho tiệc đứng. Thế nên, tôi đi bộ ra xa đám đông và tìm một quán khuất để đọc tiếp bộ truyện. Có tất cả là 9 quyển được lọt vào vòng đề cử cuối cùng. Khi tôi về đến Sài Gòn là vào ngày thứ 3. Biết thông tin chung khảo tôi vội vàng đặt sách qua mạng vào thứ 4. Có quyển tôi mua ngay tại quầy. Nhưng đến tối thứ 7 thì mới chỉ thu thập được 8 quyển. Quyển cuối cùng tựa #NgườiLạ phải đến sáng chủ nhật tôi mới nhìn thấy nội dung. 5 ngày là khoảng thời gian quá ngắn để tôi có thể đọc toàn bộ và nhận diện giọng văn, cách kể chuyện, thể loại theo đuổi của từng cây bút. Mỗi tác phẩm tôi chỉ đọc được khoảng 20 trang hay nhiều hơn một chút. Trong 9 quyển duy chỉ có 1 quyển là truyện ngắn. Và cũng vì tính chất ngắn nên đây cũng là tác giả duy nhất mà sự cảm thụ của tôi tương đối tròn đầy. Tôi chưa đọc hết nhưng có 2 truyện ngắn khiến tôi rất thích thú. Với những tác giả còn lại tôi tranh thủ thời gian nào rảnh trong 5 ngày gần nhất để thưởng thức từng dòng một. Cho đến tận sáng chủ nhật trong một quán khuất, cho đến tận thời gian quay lại buổi trao giải vào lúc 9 giờ, tôi vẫn tiếp tục lần dò khám phá thế giới văn chương của từng người.
Ngoài phóng viên, nhân sự của NXB Trẻ, số người còn lại trong buổi sáng này theo tôi cạn nghĩ là bạn bè, người thân của các tác giả. Khán phòng hơi nhỏ so với tưởng tượng của tôi. Tôi nghĩ buổi này sẽ phù hợp hơn nếu tổ chức một mặt phẳng có độ nghiêng như là một rạp chiếu. Hay là bục chính nên cao hơn điểm ngồi của khán giả. Vì lẽ trong buổi trao giải có thêm cả phần phim ngắn. Hơn nữa, tâm thức của một người ái mộ như tôi mong muốn lớn nhất là được nghe chính tác giả giải bày hoặc được nghe thêm nhiều hơn về giá trị nội hàm của các tác phẩm thông qua ý kiến của giới chuyên môn. Và hẳn nhiên là cả phần giao lưu và xin chữ ký nữa.
Ngồi trước tôi có 2 khán giả. Có lẽ vì quá vui và muốn lưu giữ kỷ niệm nên họ giơ tay cầm điện thoại quay hình gần như suốt buổi. Ánh nhìn của tôi bị che chắn hoàn toàn. Mặt phẳng ngang cộng theo rào chắn từ những người ngồi trước khiến việc theo dõi vô cùng bất tiện. Buổi trao giải dường như cũng trong tinh thần giản lược thế nên ngay sau khi công bố kết quả, tôi không kịp xin chữ của cả 9 tác giả. Sau #PhạmThuHà, #ĐặngHằng, #ĐinhPhương, #HiềnTrang, #PhạmBáDiệp, #MaikCây thì tôi không thể tìm thấy 3 tác giả còn lại. Vậy là tôi chỉ đạt 6/9 so với kế hoạch. Còn #NguyễnĐinhKhoa, #NguyễnThịKimHòa và #MaiThảoYên, tôi vẫn chưa có được nét bút. Những mong về sau sẽ có những buổi giao lưu ứng với từng tác giả để tôi có được chữ ký cũng như hiểu thêm về quá trình sáng tạo lẫn định hướng nghệ thuật của từng người.
Trong tháng 1 sắp tới, tôi sẽ cố gắng đọc kỹ từng tác giả một cũng như đọc thêm các ý kiến của từng thành viên trong hội đồng chuyên môn để kiểm tra sự cảm thụ của mình và họ. Điều thú vị là cũng trong buổi này tôi được biết 1 tác phẩm khác không có trong vòng đề cử cuối cùng đã nhận được 1 giải do khán giả bình chọn. Rất tiếc là tôi chưa kịp nhớ tên tác giả cũng như tác phẩm. Vậy là ngay trong 1 cuộc thi nhưng tôi vẫn nhìn thấy được hai diễn tiến từ giới chuyên môn và quần chúng. Ngẫm lại thì đây cũng là điều xảy ra trên mọi địa hạt văn nghệ. Luôn luôn sẽ có 2 luồng bình chọn. Giải được nhân dân chọn. Và giải được hàn lâm chọn. Có khi hai bên đều có chung tiếng nói. Có khi hai bên có 2 kết quả khác nhau. Và ở vai trò một khán giả đơn thuần, nhìn kỹ vào hai giới sẽ giúp tôi có một cái nhìn toàn cảnh và ít nhiều sát với hiện thực mà cụ thể ở đây là trình độ thưởng thức cũng như sáng tạo của văn học đương đại Việt Nam. #VHT20 thật sự là một ánh chiếu mà tôi thực lòng quan tâm và muốn thâu nhận tất cả những phản quang từ đó.
Kỳ vọng của tôi không gì hơn là sự cập nhật tình hình văn đàn. Qua đó trở thành một khán giả tốt hơn, với đúng ý nghĩa của 1 khán giả. Hy vọng của tôi là từ giải thưởng này sẽ xuất hiện nhiều kịch bản có giá trị đóng góp cho sân khấu và điện ảnh. Để từ đó sự xâm thực văn hóa từ nước ngoài sẽ phải đương đầu với một phòng tuyến tiếng Việt giàu sức trẻ, đầy hiểu biết và phong phú trong nghệ thuật biểu đạt.
#Nhiên
23.12.2018
