1.
Thứ 7 (10.11) tôi trở lại Hà Nội. Thời điểm này #BohemianRhapsody (BR) đang được trình chiếu. Chắc chắn tôi sẽ dành thời gian để xem thử tác phẩm đặc tả về thủ lĩnh của ban nhạc #Queen (Q) huyền thoại. Hy vọng rằng tôi sẽ có thêm nhiều thông tin hữu ích về cái gọi là #bohemian trong âm nhạc lẫn đời sống của #FreddieMercury.
2.
Tôi mới chỉ giới thiệu phim này trong riêng tư với duy nhất 1 người. Đó là #LệnhHồcaca Cuong Ivan tại #LôLôChải. Nào ngờ gặp đúng mỏ vàng lộ thiêng. Anh cho tôi biết bài hát BR cũng là bài anh yêu thích nhất từ Q. Và mỗi khi căng thẳng, âm nhạc của Q với anh là dưỡng chất cho tâm hồn. Với thế hệ của anh có lẽ Q là 1 dấu ấn. Còn tôi vừa là hậu sinh, vừa không có kiến thức âm nhạc thì ảnh hưởng từ Q có lẽ đã mờ phai đi nhiều. Dẫu vậy tôi không bao giờ từ chối cơ hội có thêm tri thức, đặc biệt là đề tài "sự ảnh hưởng của văn hóa bohemian đến âm nhạc đại chúng".
3.
Tại #HANIFF2018, có 1 phim trong danh sách phải xem của tôi. Đó là #TheCiambra (TC) . Và tôi đã thỏa. Suất xem 9 giờ sáng và rạp chiếu trên đường Phạm Ngọc Thạch là nơi ghi dấu lần đầu chạm mặt giữa tôi và phim. Phim có bối cảnh tại một địa phương ở đâu đó phía Tây Nam của nước Ý. Tuy vậy, nhân vật chính không phải người Ý. Em trai chỉ mới ở độ thiếu niên và cố gắng sống vượt tuổi số và tâm hồn của mình. Em thuộc vào 1 cộng đồng #gypsy không thuộc về nơi nào, không ai có thể quản và cũng không chịu quản bởi bất kỳ ai. Phim ghi dấu những bước đi vô lối của cậu bé giữa các nhóm sắc tộc, người Ý, người Phi dạt trôi tại Ý và nhóm người gypsy bao gồm gia đình và bạn bè em.
4.
Điều gây ngạc nhiên lớn nhất của tôi về TC chính là hàng chữ chạy khi phim kết thúc. Có rất nhiều cái tên chung họ. Chúng xuất hiện dày đặc. Rõ ràng cả 1 gia đình, dòng họ đã góp dự vào tuyến diễn viên. Phản ứng giữa họ không phải chỉ là giữa những người đồng nghiệp trong lĩnh vực diễn xuất mà còn là tình thân. Có cảm giác phim là đời thực. Và rõ ràng nước đi của phim có tính chất tài liệu quan sát. Phim rất gần với phong cách tài liệu trực tiếp. Đạo diễn như muốn kể lại 1 phần đời trưởng thành của giống dân được gọi là gypsy và không gì tốt hơn là đem vào khung hình điện ảnh 1 nhân chứng sống.
5.
TC có hay không? Tôi không biết. Chỉ biết 1 điều là phim vẫn còn đang chuyển động trong ký ức của tôi. Những em trai, em gái chỉ mới trên dưới 9, 10 tuổi đã tập hút thuốc và đi vào con đường trộm cắp. Các em cố gắng để lớn, để hòa vào những công việc của người lớn. Kiếm tiền để đóng góp vào kinh tế gia đình trong khi đó hình hài và tâm hồn của các em chưa kịp lớn cùng. Các em gần như không có lựa chọn khác. Trái lại có khi còn tự hào vì truyền thống bất tuân luật lệ, tự do là không để ai quản lý. Truyền thống đó là di sản tinh thần của người ông để lại. Những lời răn dạy của người ông cùng hình ảnh chú ngựa không chủ ẩn rồi lại hiện xuyên suốt bộ phim chính là một tường giải cho tư tưởng gypsy cấu cào vào đầu óc thơ trẻ.
6.
Xem TC tôi thấy rõ vòng quay thất học - nghèo tiền - cướp giật đã quàng xiên vào những mảnh đời thơ trẻ. Nghịch lý là cộng đồng đó vẫn có những nguyên tắc mà không phải tổ chức chính quy nào có thể làm được. Đó là nguyên tắc nào thì chỉ những người xem phim mới hiểu. Hoặc nhìn kỹ vào lề luật của các băng đảng mafia của Ý thì cũng sẽ có những phát hiện không khác.
TC cho tôi những kiến thức rất đáng giá về cái gọi là gypsy. Phim hết cũng là lúc mong muốn tìm hiểu về cộng đồng này mạnh sáng hơn bao giờ.
7.
Bohemian, gypsy là 2 trong nhiều cách gọi khác nhau về một nhóm người. Thông dụng trong tiếng Việt còn có 1 từ khóa có nguồn từ tiếng Pháp. Viết đơn giản là #digan (#Tsiganes) . Chẳng như tôi đã từng nghe 1 bản độc tấu guitar của #LêMinhSơn có tựa #CôGáiDigan. Tất cả nhóm từ này theo cạn hiểu của tôi nghĩa là #dumục. Vẫn còn rất nhiều tên gọi khác. Và chắc chắn ảnh hưởng của chúng tại Việt Nam là rất rõ ràng. Dễ thấy nhất với tôi là nhạc, kịch, thời trang.
Tôi vẫn đang lần dở những tầng nghĩa của TC. Và chắc chắn tôi sẽ ra rạp xem BR để mở thêm tri thức.
Về văn hóa du mục tôi biết mình vẫn chưa hiểu gì. Nhưng tôi sẽ không chấp nhận tình trạng thiếu hiểu biết này. Phải xem và phải học vì vòng xoáy ngu - nghèo - cướp chắc chắn không chừa tôi.
#Nhiên
