Tập 4 của GAME OF THRONES (GOT) mùa 8 có tựa “Người cuối cùng của gia tộc Stark”. Người cuối cùng ở đây hẳn là có ý về người nối dõi, người thừa tự. Và trong suy nghĩ của người phương Bắc, đó là một nam nhân.
Ai mới là người cuối cùng?
Nếu suy luận đó thuộc về số đông thì chính danh người ấy là Brandon (“Bran”) Stark. Tuy nhiên, chàng trai này (theo tính toán ở thời điểm truyện phim mùa 8 là 17 tuổi) đã chứng kiến quá nhiều điều thông qua thuật du hành thời gian (hay có lúc là nhập xác). Những điều ấy có khi là quá khứ dài kéo 20, 30 năm và thậm chí xa hơn một khi anh thành thạo năng lực. Trong hình hài của một thanh niên chỉ ở ngưỡng đôi mươi là một bộ óc phải xử lý một dung lượng thông tin khổng lồ. Tâm tánh chưa điên loạn đã là kỳ tích. Bran, không gì lạ nếu suy xét theo tâm lý học, đã có những hành xử, nói năng và tư duy trượt xa với những người cùng độ tuổi, hay những người đương thời. Như một luật bù trừ của số phận, anh lại tật nguyền bởi tai nạn từ thuở lên 10. Bran chỉ ở yên trên chiếc xe gỗ và đóng mẫu dạng của một nhà hiền triết hay cố vấn mặc dù thực tế cho đến lúc này sự đóng góp của Bran vào đại cuộc thật sự rất hạn chế. Có lẽ đúng như câu thoại trong tập 4 của chính Bran, anh “chủ yếu là sống với quá vãng”.
Dĩ nhiên, sống ở đây không phải là sự hoài niệm của ký ức mà như đã nói với năng lực nhập xác và xuyên không, Bran càng ngày càng lún sâu hành trạng vào những tháng ngày cũ. Không màng hiện tại không có nghĩa là đã mất đi lòng tham cải đổi. Vấn đề của Bran là lòng ham muốn viết lại những trang lịch-sử-khô-mực đã nảy nở ngay từ lúc khám phá ra năng lực trời ban. Hậu quả thế nào thì có lẽ kết thúc mùa 8, người xem mới có thể phân giải.
Với một não trạng như hiện tại, hẳn nhiên danh phận “Lãnh chúa Winterfell” của năm này không nằm trong mối bận tâm của Bran. Bất chấp thực tế rằng anh là con trai chính danh duy nhất còn sống của nhà Stark.
“Người cuối cùng” vì vậy rơi vào nhân vật khác, là Jon Snow, vốn được niềm tin của số đông là con rơi của Ned Stark (người đứng đầu gia tộc). Bất chấp thân phận không danh chính ngôn thuận nhưng bằng sự dấn thân và cùng khổ cùng người dân phương Bắc qua liên tiếp các chiến sự sinh tử tại khu vực này, Jon thâu phục hoàn toàn nhân tâm từ giới tướng lãnh, tầng lớp tinh hoa đến quảng đại quần chúng mặc dù trong tâm can của anh không hề có ý đồ thâu phục. Jon được yêu thích, được tôn vinh và giờ tông tích huyết thống của anh đã được xác nhận. Jon không phải con hoang mà là một Stark chính hiệu. Nhưng đồng thời Jon cũng mang trong huyết quản dòng máu Targaryen. Là sói mà cũng là rồng. Jon đồng thời đã yêu, đã ăn nằm với Daenerys (“Dany”), người kế thừa ngôi báu của tộc rồng. Tuy đồng tuổi (ước chừng 24) nhưng giờ Dany-Jon bàng hoàng và cay đắng khi nhận ra yêu đương trai gái trở thành quan hệ cô-cháu ruột rà. Và chính Jon chứ không phải Dany mới là người nối ngôi hợp lý, hợp tình, hợp pháp của gia tộc Targaryen.
Xung đột của Jon bây giờ như chân đứng trên hai thuyền. Gốc rễ Stark không chỉ biểu hiện trong nhân dáng, màu tóc, màu mắt mà còn là hành vi, đạo đức ứng xử. Nhưng anh cũng là người nặng tình và không thể chối bỏ nguồn gốc Targaryen cũng như tất cả những hy sinh vì anh của Dany cũng như tất cả những tổn thất kinh hoàng từ mối liên minh của 2 người.
Vậy là nhà Stark bây giờ dường như không có người nối dõi. Khi mà cả hai nam nhân đều có xu hướng khước từ mọi danh phận. Họ vẫn ở trong trạng thái thụ động không khác mùa đầu tiên, như những hình nhân lạc thời, là những-game-thủ-miễn-cưỡng trong trò chơi vương quyền.
Xa Stark gần Targaryen
Tập 4 dành một thời lượng chính đáng, nếu không muốn nói là chia đôi dành cho vòng cung tâm lý của Jon và Dany. Với Jon đó chính là sự chênh vênh giữa đôi bờ. Cũng như Bran, tất nhiên là theo một biểu hiện khác, Jon không tơ tưởng đến quyền lực. Phương Bắc cũng không mà phương Nam cũng không. Nhưng lúc này anh phải bắt buộc chọn đứng về một trong 2 gia đình. Và giờ, Jon hướng về Dany, lùi xa, khước từ với căn tính Stark trong anh, để tiếp tục sát cánh với người cô trong trận chiến cuối cùng hầu mong giúp nàng khôi phục đại nghiệp tại phương Nam cũng như xưng vương ở cả 7 vương quốc.
Nhìn ở khía cạnh thị giác, sự xuất hiện của chú sói Ghost (có khi được gọi là bạo sói hay sói tuyết) với tôi thiên về ý nghĩa ẩn ngôn nhiều hơn. Tất cả các thành viên nhà Stark đều nuôi một con sói từ ngày nhỏ. Hình ảnh đồng hành ấy thật sự là một phương tiện đắc lực (trở thành đạo cụ) trong nghệ thuật kể chuyện bằng hình. Vì có lúc cần diễn đạt nội tâm của người thì có thể chuyển tải qua biểu hiện của sói.
Bấy giờ, tức là vừa qua một trận đại chiến long trời lở đất, cũng như bao người lâm trận, Ghost mang đầy thương tích. Chi chít các vết thương và một phần của đôi tai dường như cũng đã mất hẳn. Giữa Ghost mà Jon không có một sự xúc chạm thân mật nào trong ngày chia tay tại Winterfell để Jon tiếp tục hành quân về King’s Landing. Giữa 2 bên chỉ là mắt buồn trao gửi. Với tôi, đó có thể là ngụ ý cho việc xa Stark gần Targaryen trong lòng Jon.
Đã có một ly khai, không thành lời mà là hành động. Jon chia tay hết những bạn bè chí cốt và nhất là giao cảm xa cách với Ghost để tiến gần hơn với dòng máu phương Nam bên trong mình. Đó hẳn nhiên không phải là một quyết định dễ dàng mà với Jon thì đây cũng chưa hẳn là một lựa chọn có tính kiên định. Rất có thể sự xa-gần này cũng chỉ tồn tại trong 1 cuộc chiến sắp tới và ngay sau đó trật tự ưu tiên của Jon sẽ lại đổi ngôi. Không sói. Không rồng. Nơi anh mãi mãi thuộc về có lẽ là Đội Tuần Đêm,. Và hẳn nhiên khi ấy cũng là giờ phút đoàn tụ với Ghost, khi những vết thương đã liền da.
Về phần Dany, tương tự như Jon, Dany cũng có những bóng dáng song hành và phần nhiều nói hộ nỗi lòng hay là những diễn biến tâm lý của nhân vật này. Đó là 3 chú rồng. 1 đã mất ở mùa 7. Giờ lại mất thêm 1. Hai phần trong Dany đã chết. Thêm cái chết của hai nhân vật thân tín khác như một cách mà những nhà viết kịch bản GOT muốn gia tăng cho sự chết trong Dany. Cố nhiên là khi ánh sáng tắt, bóng đen sẽ tràn chiếm. Những cái chết có tính chất biểu tượng để mở đường cho bóng tối hắc ám trong Dany dần xâm phủ. Điều thú vị nhất ở đây không phải là cuộc chiến Dany-Cersei hay xung đột Dany-Sansa mà là chính những giằng co giữa phần sáng tối trong lòng cô gái trẻ (ước chừng cũng chỉ mới 24) này. Người duy nhất có thể ngăn cô lại, hay là khiến cho phần thiện trong cô bình minh có lẽ chỉ có thể là Jon. Tập 4 trong suy nghĩ của tôi đã thực hiện phần mở đề (thông qua diễn xuất của Emilia Clarke) khá tròn đầy, giúp người xem thấy được bóng tối đế vương trong Dany. Bóng tối ấy đang đến. Sự điên loạn đang đến. Và phải chờ xem chúng sẽ hiển hiện như thế nào trong 2 tập cuối cùng?
Không rời rạc như tập 3
Đặt 2 tập phim để so sánh thì tôi nghĩ đến một nhóm từ để mô tả tập này. Đó là không-rời-rạc. Nếu gọi đây là một tập xuất sắc thì có lẽ hơi khó. Tôi cũng không muốn đi sâu vào tính logic trong các sự kiện vì theo tôi biết đã rất nhiều người phàn nàn. Tôi chỉ thấy nó không rời rạc. Không rời rạc không có nghĩa là đã mạch lạc. So với tập 3, sự không rời rạc của tập 4 là ít hơn. Tập 4 không tạo ra một cảm giác rơi vãi trong tâm lý thưởng thức.
Đây thật sự là một sự lạ. Khi mà nếu xét đến bối cảnh thì tập 3 chỉ xảy ra tại một nơi (dĩ nhiên là có khi trên cao, có khi trên mặt đất và có khi dưới hầm mộ) và trong một khoảng thời gian giới hạn (1 đêm). Còn tập 4, chuyện phim xảy ra ở nhiều địa điểm: Winterfell, Dragonstone, King’s Landing. Thời gian biên niên cũng đã là muôn ngày, các sự kiện ít nhiều nối nhau có khi tính bằng tháng. Vậy mà tính liên tục trong nhiều phân cảnh lại đậm đà hơn so với một trận đại chiến trong một đêm dài ở tập 3.
Ấn tượng thị giác cũng tốt hơn. Cụ thể như trận thủy chiến ở Dragonstone, tôi rất thích thú với cú máy “một đúp” bám sát theo chuyển động của Tyrion. Cách di chuyển qua lại theo trục hoành rồi chuyển sang trục tung của nhân vật cũng là hành trình của camera khiến cho sự thích thú ngày nào với chuỗi phim truyền hình này trổi dậy trở lại. Đó là chưa kể vài đoạn thoại xen kẽ gợi nhớ đến phong vị lôi cuốn của những mùa phim trong quá khứ. Có lẽ tôi cũng như Bran, khi nhìn nhận tình cảm với GOT thì tâm trạng là “chủ yếu sống với quá vãng”. 3 tập đầu tiên của mùa 8 chỉ khiến tôi muốn hít thở không khí của những ngày cũ. Tập thứ 4 này dù không quá hoàn hảo nhưng ít nhiều gì đã đánh thức giác quan và lôi kéo tôi trở về hiện tại.
Để giữ được sự chú tâm và yêu thích của khán giả quả là không dễ. Và nghịch lý là không phải đầu tư tiền của càng nhiều thì sẽ làm được. Ở mùa thứ 8, nghe đâu, ngân sách cho cho từng tập phải xấp xỉ 350 tỉ VND. Để trải nghiệm chất lượng thực sự trong những khung hình GOT vì vậy cũng cần phải trang bị màn hình và âm thanh hợp chuẩn mà theo chính “Dany” (diễn viên Emilia Clarke) nhắn gởi cho khán giả là “hãy tìm màn hình to nhất có thể”. Đó là phần khán giả. Như vậy cả hai bên đều phải hy sinh không ít của cải để rượt đuổi theo tình yêu GOT. Thế còn tinh thần, tình cảm?
Những người sáng tạo nên thế giới GOT, với tôi, họ đã thất bại. Bất chấp một sự đầu tư tài chính khổng lồ, chẳng hạn như với tập 3. Dù ngay sau khi phát sóng là những đoạn phim dài đến 40 phút được lên sóng để tâm tình, giảng giải về hậu trường, về tâm ý cài cắm, về khó khăn xuyên trải. Nhưng tất cả lý lẽ từ đội ngũ làm phim không sao thay đổi được trạng thái về tình cảm, về tinh thần trong tôi. Đó là cảm giác rời rạc. Đi theo chiều dài thời lượng là những mảnh tình bị thất lạc, phân tán. Cảm giác rời rạc đó đã được tập 4 đẩy lùi đi chút ít, hóa giải phần nào, bù đắp phần nào.
Đây là điểm tôi đặc biệt lưu ý và cần dành thêm thời gian để tìm hiểu cho kỹ lưỡng ngọn nguồn. Điều duy nhất mà tôi công nhận lúc này là để tạo ra một sự thích thú như cú quay “1 đúp” ở Dragonstone hẳn nhiên là không dễ nhưng có thể đánh đổi bằng tiền bạc, sự tính toán, tập luyện và về sau thành thạo. Tuy nhiên đó chỉ là vài phút và có thể chỉ đi qua 3, 4 phân cảnh. Tuy nhiên để tạo ra một cảm giác thích thú liên tục, trường kỳ trong một khoảng thời gian dài hơn, chẳng hạn như 60 phút, 75 phút thì đó là một thử thách thật sự, có thể cũng phải đánh đổi bằng tiền bạc, sự luyện tập. Nhưng để thành thạo về sau thì số người có thể vươn tới hiếm hoi hơn rất nhiều, rất nhiều. Một thử thách của cuộc đời.
#Nhiên
7.5.2019
