Rạp mới xây thuộc vào vùng mật độ dân cư thưa vắng trong một khu thương mại mà nhiều tầng còn chưa đưa vào sử dụng. Thế nên phẳng lặng, yên ả! Lại là một rạp của người Việt nên lại càng đang tâm ủng hộ.
Suốt 1 tuần lễ in dấu tại rạp thật tiếc khi không có phim Việt tâm đắc nào! Trong một hỗn tạp các thể loại thì thấy ngay phim Việt là một tác phẩm hỏng, có nhiều điểm sai thuộc vào căn bản. Phim ngoại có nhiều phim nhạt thậm chí dở và cẩu thả. Có phim mang dáng nết của phim truyền hình.
Joker đứng ngoài tất cả.
Tình thế ở đây là trong xứ mù chỉ cần chút sáng láng sẽ lên ngôi. Joker chưa hẳn là toàn bích. Nhưng tôi thấy ít nhất đây là phim thiệt, phim đúng chất điện ảnh. Và có ít nhất một khoảnh khắc điện ảnh ở lại trong mình. Vậy là đủ! Ở điểm này, tôi lại là một khán giả dễ tính. Chỉ cần 1 phân đoạn, 1 hoạt ảnh ở lại trong mình là đủ! Joker đủ!
Nhưng chưa đầy!
Cảm giác thỏa mãn, hoàn toàn hài lòng, hoàn toàn tâm phục thì chưa! Đây là điều sẽ giải mã về sau.
Trước tiên xin được kể lại vài điều tai nghe mắt thấy tại rạp.
2 lần xem, tôi đều chọn suất tối với mốc lý tưởng là 19h và 21h. Đúng ngay ngày 3 và ngày 4.10 là thời điểm công chiếu toàn lãnh thổ. Số lượng khán giả không đông, nếu không muốn nói là lác đác. Vẫn chưa phải là thời điểm có thể xác quyết về số lượng vé bán ra tại thị trường Việt Nam (thành công thương mại) nhưng có một điều thú vị đã xảy ra.
Đó là ở cả hai buổi đều có những bạn ngồi nán lại đến phút cuối cùng. Phút cuối cùng nghĩa là phần giới thiệu đoàn làm phim hoàn tất. Tất cả chữ đã chạy xong. Vẫn thấy có người ngồi trong rạp. Đây là sự hiếm đối với tôi. Cho nên lạ lùng!
Joker có lẽ đã trở thành biểu tượng văn hóa, thoát ly khỏi màn ảnh rộng và có mặt trong một phần ký ức cộng đồng. Tôi không mảy may ưa thích dòng phim về các nhân vật siêu nhiên, siêu năng lực của Mỹ. Chắc chắn không bao giờ có chuyện chủ động đi xem các phim này! Nhưng tôi đủ biết ảnh hưởng của chúng trong lòng lớp khán giả thường xuyên tới rạp ở các đô thị lớn.
Không điện ảnh thì cũng đã có truyện tranh, phim hoạt hình rồi truyền hình. Tuổi nhi đồng và thiếu niên của tôi không thể thoát ra khỏi vòng xoáy của sự áp đảo của những văn hóa phẩm có liên quan đến Joker và thế giới anh hùng của DC. Việt Nam dường như không có kế hoạch phòng chống nào mang tính đồng bộ hay ở tầm quốc gia! Hoặc cũng có thể là những cán bộ văn hóa ở xứ này đã hồn nhiên vô tư để tâm hồn trẻ con thơ ngây đón bão, những cơn bão từ Mỹ rồi sau từ Trung, rồi sau từ Hàn.
Tôi có kỷ niệm với Joker. Nhưng nhờ kinh nghiệm hãi hùng sau một lần xem phim siêu anh hùng của Mỹ (được bạn rủ, nể bạn và vì phép lịch sự không thể từ chối) thì chắc chắn việc ngồi xem Joker hôm nay không có căn nguyên tâm lý thần tượng hay phấn khích, hồi hội, chờ đợi, tò mò. Cũng chẳng phải tâm lý bầy đàn đâu cả. Kiếp cô độc, không ai tác động!
Với một giải Sư tử vàng từ Liên hoan phim Venezia, với sự có mặt của Joaquin Phoenix cùng tất cả ấn tượng từ phim ngắn trích lược, tôi đoan chắc đây không phải là hạng phim có nội dung sơ lược, dàn dựng phô trương và diễn xuất trung bình. Cũng nhiều khả năng chẳng có phông xanh nào là kỹ xảo che dấu. Phần lớn là quay tại bối cảnh thực và tập trung vào những biến đổi nội tâm. Nhiều khả năng đây sẽ là dạng phim không đi theo công thức để trở thành phim đúng mà gắng cố “mài não” để tạo ra những xúc cảm điện ảnh chánh hiệu.
Sau lần xem đầu tiên, rất vui vì không dự đoán nào của tôi rơi vào sai lạc ở mức trầm trọng. Lạc quan hơn, tôi nghĩ những phim dạng này Việt Nam vẫn có thể học hỏi, thực hiện được và thậm chí làm hay hơn. Vấn đề là có khán giả hay không. Mấu chốt ở điểm này. Phải có một lớp khán giả chỉ bỏ tiền mua vé cho cách thức làm phim kiểu này hoặc tương tự thì những phim thiệt mới có cơ may ra đời thêm nhiều!
Thế nên tôi hy vọng là những bạn đã ngồi nán lại đến phút cuối cùng hôm nay, có bạn thì đã ra về giữa chừng (có lẽ bạn đã kỳ vọng vào một cách kể khác?), có bạn chữ vừa lên đã thầm thì “không hiểu gì cả!” (thật sự Joker rất dễ hiểu, hành trình nhân vật không có một điểm mù nào), tôi rất hy vọng những bạn đã nán lại đến phút cuối cùng sau chót hôm nay sẽ gìn giữ và đào sâu tất cả những cảm nghĩ của mình với phim này. Cụ thể trước tiên là với cấu trúc, với khung hình và với diễn tiến tâm lý nhân vật.
Không cần phải nhanh chóng bàn cãi, tranh luận, không cần phải nhảy theo trào lưu hay xu hướng chia sẻ. Chỉ giữ lại tất cả các cảm nghĩ của mình và tiến hành việc ghi xuống, phân tích, luận giải. Nếu khó thì có thể tham khảo ý kiến của những người có các bước tương tự. Nhưng đừng để lý luận của họ lũng đoạn. Đó có thể không phải là những tình nhân điện ảnh. Đơn giản chỉ là những người bán vé! Công việc của họ là thúc đẩy hành vi tiêu thụ! Họ đang làm công việc của họ. Cần phải tìm thấy những tình yêu để nuôi dưỡng tình yêu! Chúng ta không tìm những người vì bổn phận, chúng ta tìm tình yêu!
Không cần phải nhanh chóng bàn cãi, tranh luận, không cần phải nhảy theo trào lưu hay xu hướng chia sẻ. Chỉ giữ lại tất cả các cảm nghĩ của mình và tiến hành việc ghi xuống, phân tích, luận giải. Nếu khó thì có thể tham khảo ý kiến của những người có các bước tương tự. Nhưng đừng để lý luận của họ lũng đoạn. Đó có thể không phải là những tình nhân điện ảnh. Đơn giản chỉ là những người bán vé! Công việc của họ là thúc đẩy hành vi tiêu thụ! Họ đang làm công việc của họ. Cần phải tìm thấy những tình yêu để nuôi dưỡng tình yêu! Chúng ta không tìm những người vì bổn phận, chúng ta tìm tình yêu!
Phải có ý thức văn nghệ của riêng mình! Vừa lắng nghe, quan sát học hỏi xung quanh mà cũng vừa tự lực và độc lập! Tôi rất hy vọng vào những người bạn đó!
Rất có thể việc nán lại của họ chỉ đơn giản là đón xem có một đoạn phim hậu trường nào không. Hay là chờ một trích lược để gợi mở tác phẩm tiếp theo theo thói thường của các tác phẩm về các nhân vật siêu năng lực mà các bạn đã từng được chiêu đãi! Có phần thưởng (xem thêm 1 đoạn phim) hay không với tôi không quan trọng! Quan trọng là tự thân tác phẩm phải gợi ra cảm giác đủ đầy trong lòng khán giả.
Với Joker như đã đề cập là đủ nhưng đầy thì chưa. Và mọi thứ đều có nguyên do. Nguyên do tàng trữ trong lòng tác phẩm. Công việc của chúng ta là khơi xới tận gốc và hưởng niềm vui của việc tìm ra kho tàng.
Joker chưa hẳn là một phim hay xuất sắc! Một số mỹ từ gán ghép cho phim này với tôi không chính xác! Nhưng tôi vẫn giới thiệu phim này là đáng xem, đáng cho một lần xem. Và tôi cần thấy một lớp khán giả không phải dành tình cảm cho Joker mà là dành tình cảm, dành việc mua vé cho những phim được thực hiện theo cung cách này. Đặc tả vào tâm lý, gần gũi với hiện thực và cố gắng giải mã hành vi con người thay vì lấp đầy thời lượng bằng các va chạm cơ học, đơn nghĩa, chát chúa và sặc sỡ!
Chờ được tiếp tục phân tách sự đủ nhưng chưa đầy của Joker trong lần tới!
#Nhiên
6.10.2019