Giải mã "La Passion de Dodin-Bouffant" (I)

Định viết bài thứ ba về phim này. Bài có 5 ý chính. Thấy dài nên tôi ngắt, đăng trước 2 ý đầu. Như vậy sẽ có hơn 3 bài cho phim này.

1. Tuyệt phẩm ở chỗ nào?

Trên bích chương phim có hàng chữ “Tuyệt phẩm về tình yêu và ẩm thực kỳ diệu nhất tháng 3”. Làm quảng cáo luôn cần phải nói quá nhưng với phim này tôi nghĩ lời rao trên là sự thật. 

Phim là tuyệt phẩm. Chắc chắn! Chuyện còn lại là làm rõ coi tuyệt ở chỗ nào. 

Sự tuyệt thấy rõ nhứt với tôi là phần quay. Trường đoạn ortolan tôi đã đề cập ở bài trước. Giờ tôi kể thêm trường đoạn vườn rau nhà Pauline. Một cảnh 4 nhân vật đan lượn theo tuyến giao thông của mình và cảnh kết thúc bằng sự nhấn mạnh vào hình ảnh cây antenne. Cây antenne này góp một phần không nhỏ những lời ngầm cho thế giới nội tâm của Eugénie. Cảnh này không phải là cảnh quan trọng hàng đầu của phim nhưng tôi thích và phải  đến lần thứ ba coi phim (khi một số chuyện khác liên quan đến việc cảm thụ phim đã được giải quyết tương đối) tôi mới thật sự ngồi thưởng thức trọn vẹn. 

Hay như một cảnh khác trước đó, màn đối thoại đêm giữa Eugénie và Dodin. Họ chỉ ngồi thôi và đây là một phân đoạn với thoại dài. Camera vẫn có cách di chuyển lượn lờ để tạo ra sinh lực và ẩn ý cho cảnh.

Còn có thể “mổ” nhiều cảnh nhưng tạm viết như vậy để thấy phần quay trong phim này rất đặc sắc. Sự tuyệt trong đường quay đương nhiên là bởi dàn dựng tốt. Đạo diễn Trần Anh Hùng còn tự gây khó cho bản thân khi thải loại một tài nguyên dựng phim quan trọng đó là âm nhạc. Xét đến kịch bản, Trần Anh Hùng cũng không phát triển tuyến phản diện để tạo ra xung đột kịch sắc nét. Phim có cảnh nude nhưng chuyện tình này như triệt tiêu yếu tố dục tình. Tuổi của cặp đôi đã ở ngưỡng trên dưới 50. Có nhiều lúc tôi thấy nữ chính, nam chính già khụ. Tất cả những say sưa, mê đắm của tình yêu như dồn hết cho bếp nấu. Khó như vậy mà câu chuyện tình lãng mạn Dodin + Eugénie vẫn thoát hiểm ngoạn mục phút cuối cùng trong một cái kết vành vạnh ở cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng!

2. Dáng dấp tác phẩm lớn

Trong một cốt truyện romance được xây dựng căn cơ với 2 tuyến nghĩa có đường hướng phát triển: (1) Chuyện tình với đầy đủ cung bậc và tình yêu sẽ đổi thay con người thế nào, thật không khó để người coi phim nhìn thấy một tuyến truyện khác được dựng nên! (2) Đó là đối cực giữa Dodin và The Prince. 

Có nhiều lúc Dodin được nhắc tới với biệt hiệu “Đức Vua” thì trong phim lại có một nhân vật xưng danh Hoàng Tử thật sự. Giữa họ là những thiệp mời yến tiệc linh đình và ẩn bên dưới là một cuộc cạnh tranh, là sự va chạm giữa hai tư duy, 2 cách thiết kế menu. 2 luồng tư tưởng tạo ra “cấu trúc một bữa ăn” tương phản. Một đi về phía xa hoa, dư dật. Một coi trọng tính cá nhân, tuần hoàn theo mùa và gắn với ký ức cộng đồng. Một bắt quàng Hoàng Gia. Một lấy Nhân Dân làm cảm hứng. 

Trên bề mặt một câu chuyện tình, mà bên dưới là mượn món tỏ tình thì cũng ở đó, ý đồ bộc bạch căn tính nước Pháp qua bàn ăn của tầng lớp quý tộc là rõ ràng. Hai quý ngài lịch thiệp thiết đãi nhau nhưng từ cách Dodin chuẩn bị, bày biện, lên món là một khẳng định kiêu hãnh: Đây, tính Pháp đây, chất Pháp đây!

Như vậy, bộ phim La Passion De Dodin-Bouffant ngoài việc cần hoàn thành yêu cầu cơ bản: Tạo ra một tình yêu mỹ lệ mê ly cùng sự chuyển hóa mà khán giả gọi được tên (chuyển hóa đó là chuyển hóa gì) ở Dodin, đây là vế thứ nhất.

Vế thứ hai, với cách đặt vấn đề, giữ lại tuyến truyện The Prince từ nguyên tác, đạo diễn Trần Anh Hùng đã cho thấy một tham vọng rõ rệt về việc tạo ra một tác phẩm lớn. Từ chuyện tình riêng của một cặp đôi ở tuổi trung niên khơi ra một diễn biến tư tưởng trong lịch sử ẩm thực nước Pháp. 

Tình yêu.

Sự chuyển hóa.

Triết học ẩm thực Pháp.

Dáng dấp của một tác phẩm lớn sẽ thật sự hiện hình khi cả ba được truyền tải lôi cuốn, lung lạc hoàn toàn con tim và trí óc. Nhưng nếu sự truyền tải không đạt thì dáng dấp ấy sẽ chỉ thoang thoáng, mơ mờ. Ba nhưng bắt đầu từ một, giá trị căn bản:

- Một câu chuyện tình. 

Mỹ lệ không? Về hình, Trần Anh Hùng chắc chắn vẫn cực kỳ chắc tay. Còn mê ly? Người coi quên mình và trở thành một với nhân vật trung tâm. Chiến thắng đầu tiên cần phải đảm bảo. Làm cho ra một chuyện tình trước khi nghĩ đến những chuyện khác. Thành bại như vậy nằm ở Dodin. 

Trước khi là một tác phẩm lớn thì cần là một tác phẩm tốt. Rất cần phải có được một tệp khảo sát với số mẫu đủ lớn với câu hỏi cốt tủy: 

- Bạn yêu thích, bạn đồng cảm với hành trình của ông Dodin không?

Nhưng lấy ý kiến số đông e không dễ. Về phần mình, tôi đã có trả lời.

#vudamnhien